Jan van der Zweep nam afscheid van het Atrium

In april van dit jaar nam Jan van der Zweep afscheid als adjunct-directer van het Kunstencentrum Atrium in Sneek. Sinds 1986 was hij al als docent verbonden aan de toenmalige muziekschool. In ruim 35 jaar zag hij de kunsteducatie in de gemeente groeien en bloeien en daarom kijkt hij dankbaar en trots terug op zijn loopbaan.

Natuurlijk is het nog even wennen voor Jan van der Zweep, met pensioen gaan. “Eerst mijn afscheid in april, toen de meivakantie en nu heb ik dus echt officieel vrij”, zegt hij met een lach. “Ik had de mogelijkheid bij het Atrium om wat eerder met pensioen te gaan. Als adjunct-directeur was ik verantwoordelijk voor het hele kunsteducatieprogramma en dat kostte me de laatste tijd steeds meer energie. Ik kan nu nog lekker genieten van mijn pensioen; stoppen bij het Atrium was een weloverwogen keuze.”

Eerste muzieklessen

Jan van der Zweep begon zijn muzikale opleiding al in 1970 als leerling aan de muziekschool voor Sneek-Wymbritseradiel e.o. “Van Folkert Binnema kreeg ik pianoles”, vertelt hij. “Ik had zo’n lol in pianospelen dat ik de MPA (muziekpedagogische academie – red.) deed en afstudeerde in piano- en schoolmuziek. Het vak muziek onderwees ik tot 2010 aan de Sint Jozefmavo, die inmiddels gefuseerd is met de RSG. Midden jaren 80 begon ik als docent piano en AMV, algemene muzikale vorming, aan de muziekschool in de Looxmastraat. Als kind had ik daar zelf mijn eerste muzieklessen gevolgd. Door allerlei uitbreidingen in de kunsteducatie, denk bijvoorbeeld aan de musicalopleiding MUZT, werd het tijd voor een groter kunst- en cultuurcentrum.” 

Bouw in crisistijd

“In 2006 – crisistijd – staken het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Sneek en de gemeenteraad haar nek hiervoor uit en de gemeente besloot het Atrium te bouwen. Nog altijd ben ik heel blij dat de gemeente zo positief tegenover deze plannen stond. Dat was echt tegen de tendens in! De fusies van de gemeenten zaten eraan te komen en toenmalig burgemeester van Sneek Arno Brok besloot dat de stad een eigen theater moest krijgen dat in verbinding stond met het Bolwerk en het Atrium, waar ik adjunct-directeur van was. Sinds 1994 was ik dit al voor één dag per week, ik heb namelijk ook een studie economie gedaan en voor het cijfermatige gedeelte kwamen ze bij mij uit.”

Kunsteducatie breidt uit

In het begin combineerde Jan van der Zweep zijn adjunct-directeursfunctie nog met andere banen, zoals muziekdocent aan de RSG en aan de muziekschool. “Daar zaten voor- en nadelen aan”, licht hij toe. “Mijn dagen waren zeer divers en ik deed met veel plezier mijn werk op de verschillende locaties. Helaas overleed directeur Wybren Valkema zeer plotseling en werd ik ineens waarnemend directeur voor zo’n anderhalf jaar. Naast de nieuwe directeur Lieuwe Toren breidde ik mijn functie als adjunct-directeur stap voor stap uit tot een hele baan. Ik zag de kunsteducatie groeien en groeien. Zo kwamen bijvoorbeeld ook de beeldende en schrijvende kunst erbij. Geweldig om te zien! Vanaf 2010 richtte ik mij volledig op het Atrium. Ook kwamen er steeds meer gemeenten bij die gebruik maakten van de expertise in Sneek, omdat er in enkele andere gemeenten muziekscholen dreigden om te vallen. Op een gegeven moment bedienden we zelfs tien gemeenten.”

Unieke verbinding

In oktober 2012 werd CKS, Cultuur Kwartier Sneek, een feit. De verbinding van het Atrium met Theater Sneek en het Bolwerk is uniek. “Sneek had eindelijk een theater”, zegt Jan trots. “Ondanks de nodige scepsis vanuit de bevolking steunde de gemeenteraad het initiatief op een geweldige manier. En het theater, Atrium en Bolwerk zijn nu niet meer weg te denken uit Sneek, we draaien goed. Ik deed vóór 2012 voor het Centrum voor de Kunsten, het CvK, de technische begroting en zag dat we op allerlei vlakken – bijvoorbeeld huisvestiging en geldstromen – het goed voor elkaar hadden. 

We bereiken ook veel volwassenen met ons aanbod. Dat kan niet iedere gemeente zeggen. Het totale plaatje klopt; we leveren goede kwaliteit. Zo hebben we bij het Atrium bijna alleen maar hbo-docenten. Soms wordt er weleens gezegd dat kunsteducatie zo duur is. Voor een jaar wekelijks muzieklessen aan kinderen betalen mensen 380 euro. Maar het is zó belangrijk voor kinderen dat ze positief bezig zijn, dat ze zich op een andere manier dan met schermpjes vermaken.”

Mooie initiatieven

In de afgelopen jaren zag Jan allerlei mooie initiatieven ontstaan. Zo kwam er een echte ‘bandjes’ cultuur met coaching door professionele docenten en verschoof de AMV van naschools naar binnenschools onderwijs. “Wat ook heel leuk is, is dat kinderen in een schoolorkest kunnen spelen”, meent Jan. “Hier is subsidie voor die heel duidelijk bij de leerlingen van het basis- en speciaal onderwijs terecht komt. Er is ook een ‘Talentenband’ waarin kinderen met een beperking iedere vrijdagmiddag lekker muziek maken. Dit initiatief komt van een groep ouders en is een groot succes! De samenwerking van het Atrium en het Bolwerk met het theater leverde ons onder meer het ‘Vers’ festival en een echte uitmarkt op. Er is een hele mooie kruisbestuiving tussen de diverse onderdelen van het CKS. En zo kan ik nog wel even doorgaan.”

Enorme rijkdom

“De kunsteducatie in SWF heeft een enorme opmars gemaakt en ook de toekomst zie ik zeer rooskleurig in. Wat ik leerde door mijn vak? Dat is een goede vraag. Ik vind het een enorme rijkdom dat ik een instrument heb leren bespelen. Die rijkdom zit in jezelf. Het is iets extra’s en dat kan niemand je meer afpakken.”

Tekst: Amanda de Vries
Fotografie: Ronald Mors