Foto-expositie Charlotte Dumas in het Fries Scheepvaart Museum van Sneek

SNEEK- “Een ode aan het schetsen, de dagelijks waarneming en de oefening.” Zo omschrijft fotograaf Charlotte Dumas haar nieuwe expositie Dragers | Werkpaarden in beweging in het Fries Scheepvaart Museum. Het onderwerp is het werkende paard dat met aandacht en zorgvuldigheid is bestudeerd en vastgelegd. Met potlood op papier, of door de camera.

In de expositie zijn behalve polaroids, foto’s en een film van Dumas, ook schetsen en foto’s te zien van de negentiende-eeuwse kunstenaars George Hendrik Breitner, Eugène Delacroix en Anton Mauve. Deze zijn in bruikleen gegeven door het Rijksmuseum en door een particuliere verzamelaar.

Paarden

“Paarden spelen een belangrijke rol in het werk van de Amsterdamse stadsschilder George Hendrik Breitner,” vertelt Saskia van Altena, wetenschappelijk medewerker van het prentenkabinet van het Rijksmuseum. “Dat is niet verwonderlijk want het waren nutsdieren, en ze waren niet weg te denken uit het straatbeeld van de negentiende eeuw.” Talloze tekeningen in Breitners schetsboekjes laten zien hoe hij deze dieren, hun houdingen en bewegingen uitvoerig bestudeerde en probeerde vast te leggen op papier. “Maar ik denk dat ook de elegante, edele uitstraling van het paard reden zijn geweest voor zijn artistieke belangstelling. Het werk van Charlotte Dumas laat op een eigentijdse manier zien hoe de schoonheid en kracht van de dieren ook nu nog blijft inspireren en de toeschouwer ontzag inboezemt.”

Dumas: “In het depot van het Rijksmuseum heb ik door de schetsboeken mogen bladeren. Dat voelde heel intiem, alsof ik hun visuele dagboeken aan het lezen was. De schetsen van Breitner zijn vaak over elkaar heen getekend, hij begon opnieuw als zijn onderwerp van positie veranderde. De beweging is bijna voelbaar. Ook in de schetsen van Mauve en Delacroix zie je heel goed die dynamiek.”

Polaroids

Zelf maakte Dumas in eerste instantie polaroids van werkpaarden met een 4 x 5 inch camera. Niet het gemakkelijkste formaat om beweging vast te leggen. Later filmde ze een dag uit het leven van Tarsan en Tarmo, twee trekpaarden die als team in het uiterste noorden van Zweden werken. Door haar werk naast de schetsen te presenteren, maakt ze de kijker bewust van de beweging in verstilde beelden en de verstilling in bewegende beelden – steeds met een nieuw perspectief.

In de fotoportretten van Charlotte Dumas staan dieren altijd centraal, maar ze gaan evenzeer over hoe mensen zich tot deze dieren verhouden. De paarden die ze in Dragers toont, werken in de bossen van Engeland, de Verenigde Staten, Zweden en Japan. Dumas: “In Randolph, Vermont fotografeerde ik het paard Kate. Zij is blind, en ze vertrouwde totaal op de stem van de houthakker die met haar samenwerkte. Die band vind ik heel bijzonder.”

Gastcurator

Gastcurator van Dragers is Marieke Wiegel. Zij benaderde Dumas om dit werk te exposeren, vanwege de overeenkomsten met de thema’s van het Fries Scheepvaart Museum. In de scheepvaart werd voorheen veel paardenkracht gebruikt. Bijvoorbeeld om trekschuiten in beweging te krijgen, maar ook in de houthandel in Scandinavië en rond de Oostzee, waarvoor veel Friese schepen het transport overzee verzorgden. Wiegel: “De polaroids van Dumas zijn nooit eerder tentoongesteld. Het zijn eigenlijk fotografische schetsen, gemaakt als voorstudie, en vanwege de techniek van dit soort opnames zijn ze uniek. De schetsen van Breitner, Mauve en Delacroix zijn eveneens unica, ze tonen hoe de kunstenaar de wereld om zich heen waarneemt en op een snelle manier vastlegt. In zowel de tekeningen als de polaroids voel je de beweging, en ook daarin zie ik een parallel met het museum. Immers, de scheepvaart bestaat bij de gratie van beweging.”

Charlotte Dumas (Vlaardingen, 1977) volgde haar opleiding aan de Gerrit Rietveld Academie en de Rijksakademie van Beeldende Kunsten, beide in Amsterdam. Vanaf 2012 maakt ze naast fotografisch werk ook films. Haar werk werd onder andere geëxposeerd in De Pont museum (Tilburg), andriesse eyck galerie (Amsterdam), The Photographers’ Gallery (London), FOAM (Amsterdam) en recent bij de Fondation Hermès in Tokyo.

Marieke Wiegel (Rhenen, 1970) is directeur van de Stichting Grote Kerk Breda, en was eerder onder andere werkzaam bij het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam, de stichting World Press Photo en Magnum Photos in Parijs.

De tentoonstelling Charlotte Dumas • Dragers. Werkpaarden in beweging | fotografie, tekeningen en film is de tweede in een serie van vier foto exposities die mede mogelijk zijn gemaakt door de stichting Old Burger Weeshuis Sneek. De tentoonstelling is van 9 oktober 2021 t/m 16 januari 2022 te zien in het Fries Scheepvaart Museum in Sneek. Bij de tentoonstelling verschijnt een tweetalige publicatie, die verkrijgbaar is in de museumwinkel.