De tuin van Michel Pauluis en Bregje Hamelynck - Alles in balans en pure natuur Ús Hôf

SIJBRANDABUREN - In 2013 besloten Michel Pauluis en Bregje Hamelynck hun tuin in Sijbrandaburen niet langer te verhuren aan een melkveehouder. 

Ze zegden hun kantoorbanen op en besloten vol voor hun passie te gaan: een duurzamere wereld voor iedereen. Dit doen ze door voedsel te oogsten met een zo kort mogelijke keten: rechtstreeks vanuit de grond op je bord. Zodat je weet wat je eet. Ús Hôf is een tuinderij met een oppervlakte van 1,9 hectare. Michel en Bregje verkopen hun groenten, kruiden en fruit rechtstreeks aan burgers met een abonnement: hun leden. Met dit lidmaatschap kun je, zo vaak als je wilt, langskomen bij Ús Hôf. Je kunt zelf een rondje door de tuin maken om je eigen groenten en fruit te oogsten, maar je kunt ook een gevulde groentetas afhalen. Zo voorzien Michel en Bregje op dit moment 35 weken per jaar 250 volwassenen van groenten en fruit.

Een klein postzegeltje in een groene woestijn

Het lijkt een klein postzegeltje in een groene woestijn, de tuin van Michel Pauluis (54) en Bregje Hamelynck (51). De tuin in Sijbrandaburen is een zogenoemde permacultuur-tuinderij. Waar bij gangbare tuinbouw de gewassen rechtstreeks worden gevoed met kunstmest, voed je bij permacultuur juist het bodemleven. Het bodemleven maakt dan de mineralen en sporenelementen in de bodem geschikt voor de planten, met als gevolg voedzamer eten.

Biodiversiteit is bij een permacultuur-tuinderij essentieel, want bestrijdingsmiddelen worden hier niet gebruikt. Daarom vind je in de tuin van Ús Hôf veel vaste planten, zoals fruitbomen, fruitstruiken, bloemen en ruigtes. Hier komen allerlei insecten, padden en kikkers op af. En elk organisme heeft een functie. Zo is een probleem als luis op de tuinbonen snel verholpen door lieveheersbeestjes. Maar als je geen fijne omgeving creëert voor lieveheersbeestjes, en je deze dus niet uitnodigt in je tuin, is de kans groot dat je tuinbonen worden opgegeten door luizen.

Deze vorm van landbouw vraagt veel kennis die je moet afstemmen op de situatie in je eigen tuin. Bregje legt het uit: “Dat wat hier werkt is even verderop misschien net weer anders, want daar heb je te maken met andere omstandigheden. Je moet de oplossingen zoeken voor je eigen land. Je moet dus veel leergeld betalen om erachter te komen wat werkt. Zo hadden we afgelopen jaar een enorm problemen met slakken. We zochten contact met collega’s om een oplossing te vinden. Vervolgens probeer je meerdere oplossingen uit tot je iets vindt dat werkt. Inmiddels hebben we een aantal Indische loopeenden in de tuin rondlopen. Die eten de slakken op. Je moet het alleen net even weten.”

De dorpswinkel is terug van weggeweest

Om de gemeenschap van Ús Hôf ook van andere producten te voorzien, zijn Bregje en Michel met hun leden een voedselcoöperatie gestart. Op de website van Voedselcoöperatie Ús Iten kun je eten bestellen van lokale leveranciers, aangevuld met biologische producten van de groothandel, welke je op zaterdag bij Ús Hôf kunt ophalen.

“De leden lopen door de tuin voor hun groenten en fruit en in de schuur halen ze hun brood en andere bestelde producten op”, vertelt Michel. Hij legt uit: “In veel dorpen zijn de winkels verdwenen, waardoor mensen elkaar nog amper tegenkomen. Het mooie van een voedselcoöperatie is dat het mensen samenbrengt. Het is een supermarktje in je eigen dorp.” De combinatie van een tuinderij en een voedselcoöperatie is mogelijk in elk dorp, volgens Michel en Bregje. Ze hebben dan ook het doel dat er in elk dorp in Nederland een combinatie van een tuinderij en een voedselcoöperatie als bij Ús Hôf te vinden is.

Waar Michel zich heel actief bezighoudt met de tuin, is Bregje actief met de coöperatie. Verder geven ze cursussen aan initiatiefnemers in dorpen die of zelf een tuinderij willen beginnen of een voedselcoöperatie willen starten. Ze zijn aangesloten bij het CSA Netwerk (Community Supported Agriculture), een wereldwijde beweging waarin boeren en eters samen optrekken. Bregje: “Door ons op verschillende manieren in te zetten, willen we handen en voeten geven aan de transitie van de landbouw, wat heel hard nodig is. Met andere boeren gaan we in gesprek over hoe we met elkaar kunnen verduurzamen en wat daarvoor nodig is. Deels is dat overheidsbeleid, deels is dat kennisoverdracht.”

Een eigen stukje van Ús Hôf

In 2013 begonnen Michel en Bregje met veertig leden uit de regio. Inmiddels telt hun ledenbestand 250 leden. Lid worden kan voor een vaste abonnementsprijs per jaar: ongeveer een euro per persoon per dag. Gedurende 35 weken in het jaar ben je als lid welkom om je groenten, fruit en kruiden af te halen. Dat kan op twee manieren: je kunt zelf de tuin door om je eigen voedsel van de grond te halen. Staat er een naambordje bij? Dan is het klaar om te oogsten. Geen naambordje? Dan moet je nog even geduld hebben en kun je alvast uitkijken naar wat er later te krijgen is. Je kunt er ook voor kiezen om een groentetas af te halen, waarbij je de keuze hebt tussen een kleine of een grote tas.

Om de gemeenschap van Ús Hôfnaar een nog hoger niveau te tillen kun je sinds dit jaar mede-eigenaar worden van de tuinderij. “We vinden het een raar idee dat de tuin ons eigendom is. Stel dat wij op een dag besluiten om te verhuizen, dan is die hele gemeenschap van 330 monden zijn voedsel kwijt. Iets waar we met elkaar al bijna tien jaar in hebben geïnvesteerd. Bij een concept zoals CSA, waarbij je samen een voedselgemeenschap bouwt, past het veel beter dat de grond in gemeenschappelijk eigendom is. Waar de tuinder vanuit de gemeenschap de opdracht krijgt om voedsel te verbouwen,” licht Bregje toe.

Michel: “We zijn nu bezig om de grond in gemeenschappelijk eigendom te brengen. Hiermee worden de tuinders de pachter van de grond. En mochten de tuinders er op een dag mee ophouden, dan kan de gemeenschap op zoek naar een nieuwe tuinder. Op deze manier wordt de tuinderij behouden als voedselvoorziening voor de gemeenschap en blijft het stuk grond beschikbaar voor deze vorm van landbouw. Het sluit naadloos aan bij de essentie van perm cultuur: iets creëren wat zichzelf in stand houdt.”

 Kruidentips van tuinder Michel

Kruiden geven je eten (nog meer) smaak. Deze vijf vaste kruiden kun je makkelijk buiten in een grote pot of in een perkje houden:  oregano, thijm, salie, rozemarijn en bonenkruid. Houd de website van Ús Hôf in de gaten voor de eerstvolgende plantjesdag. Daar kun je deze biologische kruidenplantjes kopen om thuis zelf verder te kweken.

 Door: Sonja Harkema